Halk Oyunları Yerel Giyim Kuşam Sözlüğü
 

A
ABA Dervişler, v.b kimseler tarafında sırta giyilen kaba ve kalın kumaşlardan yapılmış kışlık elbise.
ABANİYE KEMER Beyaz ve safran sarısı bez üzerine ipek ile yapraklı dallar işlenerek yapılan süs olarak kullanılan elbiseyi belden sıkmaya yarayan şey.
AKARSU Altın ve platin üzerine yalnız bir sıra pırlanta ile yapılan modası geçmez bir nevi sade gerdanlığın ismidir.
ALACA Kırmızı zemin üzerine sarı çubuklu pamuklu bir kumaştır. İpeklisi de dokunmuş olduğundan pamuklu alaca ve ipekli alaca diye ayrılır.
ALIN ALTINI İki parmak enliliğinde dikilmiş bir bez üzerine beşlik ve onluk altınlar bir sıra dizilerek fesin altına üstüne gelen kısmı üzerine dikilir. Bunun üstüne düz kıvrak çeki çekilerek bu çeki üstüne de altın, elmas, inciden yapılmış top iğneler sokulur.
ALIÇ ALTINI Alın altını gibi bir bez üzerine dikilerek kopçalı uçları alın altına takılarak sağ ve sol memeler üstünden göbekten aşağı sarkıtıp her iki tarafın uçları göbek üstünde birleşir.
ALIN ÇATKISI Kadınların baş tuvaletinde kullandıkları bir saç bağının adı. İki parmak kadar kalınlıkta bürüncükten veya canfesten, kadifeden bir kordela şerit olup üzeri renkli ipekli veya sırma ile işlenir, süslenir.
ARAKÇİN Kenarlarının ve içinin ter yağlanıp kirlenmemesi için külah ya da kavuğun ya da fesin altına giyilen takke.
ATLAS İpekten dokunmuş esvaplık bir kumaş olup al, mavi, sarı ve daima düz renklidir. Üzerinde hiçbir tezyini motif bulunmaz.
AYNALI Aynası olan.

B
BADEM KÜPE
Çağla biçiminde küpe.
BAKLAVA DİLİMİ Eşkenar şeklinde olan baklava biçimli motif.
BALIK SIRTI Enine düz olmayıp, iki tarafa doğru yuvarlakça olan balıksırtı, yol yol çapraz çizgilerle meydana gelen balık kılçığı şeklinde kumaş deseni.
BAŞLIK Gelin başı süslemede kullanılan tacın adı. Başa geçirilen giysi.
BASMA Düz beyaz dokumanın çeşitli basma süs motifleri ile süslenmesidir
BEZ Pamuktan ya da ketenden dokunmuş kumaş. Rengi daima beyaz olur. İpliğin cinsine, dokunuş tarzına, kalınlığına inceliğine, yumuşaklığına, sertliğine, kabalığına göre muhtelif cinsleri vardır.
BİLEZİK Kadın kolunun bilek ve dirsek arası süsü. Altın telkari, gümüş savatlı, paftalı diye çeşitleri vardır.
BİNDALLI İpekli kumaş ve kadifelerin üzerleri kılabden ile iri yapraklar ve dallarla işlenmiş bir kumaş. Bindallılar'dan entare dikilir bazan da mintan yapılırdı.Hem erkekler hemde kadınlar tarafından kullanılmıştır.
BONCUK Elbise ve eşya süslemede kullanılır. En küçükleri toplu iğne başı kadar, ceviz büyüklü ğünde olan­ları da vardır. Ortaları iğne geçecek büyüklükte deliklidir. Küçük boncuklar çeşitli renklerde olup oyacılıkta kullanılır.
BÖRK-BÜRK Külah
BÜRGÜ Yatak çarşafı gibi düz ve peştamal gibi geniş bir örtü olup, başa enlemesine atılır. Baş ile gövdeyi tamamen içine alır. El ile iç tarafında tutularak bir ucu ile yüz örtülür.
BÜRÜNCEK Ham ipekten az miktarda keten ipliği karıştırılarak dokunan yazlık güzel bir kumaştır. Tül gibi in­cesi ve az kalıncası olur.Ten üstüne giyilen iç gömleği ve iç donu yapılır. Gayet hafif, tüy gibi olmakla beraber tül gibi şeffaf değildir.

C-Ç
CAMADAN Kısa ve kolsuz ön tarafı çapraz kavuşur bir yelek. Çuhadan ve kadifeden dikilir.Göğüs kenarları, yaka etrafı şeritlerle, ince kordonlarla süslenir. Çuha olsun, kadife olsun sade veya sırma işlemeli al ve mor gibi parlak göze çarpan renkler tercih edilir.
CANFES Gayet ince, mat ve daima düz renklerde olan bir kumaştır. Sarı, mor, yeşil gibi renklerde olmakla beraber en makbulü al canfestir. Zenginin ve fakirin kullandığı bir kumaştır. Şalvar ve mintan yapılır. Mat olan sathı, hareli ve dalgalı gözükür.
CEPKEN Yakası düz kesim, önü düz veya çapraz, eteği kısadır. Ancak bele kadar iner ve kolları uzundur. Gömlek üstüne giyilir. Giyenin yaşına, içtima­i durumuna göre işlemesi ve biçimi değişik olur.Daha çok sırma ile işlenir
CİVAN KAŞI Tülbent üzerine gayet ince altın tel ile yapılan bir nakışın işlemenin adıdır. Daha çok genç civanlar tarafından sarıkları için kullanılır.
CÜBBE En üste giyilen geniş ve bol elbise.Mintan yakası gibi iki santim yumuşak yakası vardır. Her türlü ve her renk kumaştan yapılır. Kolları bol, el üstüne düşer .uzunluktadır. Etekleri diz kapağı altına kadar iner
ÇAKŞIR Bağlama şalvar altına giyilen bir nevi don dur.Buna mandık, paça ve tumanda denir.
ÇAPRAZ Göğsü çapraz kavuşan kısa bir yeleğin adıdır.
ÇAPULA Karadeniz ve Kuzey Doğu Anadolu halkının giydiği erkeklere  mahsus bir çeşit ayakkabıdır. Çizmenin yanında yaz kış giyilen tek tip ayakkabıdır. Burnu kalkıktır.
ÇARIK Manda gönünün sırt kısmından yapılan bir çeşit yün çorapla giyilen ayakkabıdır.Tek parça gönden yapı­lır, ayak tabanını,etrafı ile topuğu kapatır. Sırım ile bağlanarak ayağa geçirilir.Yalın ayak giyilmez.
ÇEDİK

Kadın ve erkeklerin giydikleri sarı sahtiyandan yapılır, kısa ve bol konçlu ayakkabı.Aynı zamanda yarım konçlu lapçin.
ÇEMBER Başa örtülen, pamuklu, kenarları oyalı, sırmalı yazma. İpekli, ipek başlı, çatal ipekli denilen çeşitleri vardır
ÇEVRE Kenarları kıvrılmış, oya veya işleme nakışlarla süslenmiş büyük mendil.Başa örtülen yazma çev­re ve sırmalı çevre denilen çeşitleri vardır.
ÇENTİYAN Bezden kesilmiş, parçası büzgülü geniş kadın şalvarı.
ÇİTARİ-ŞİTARİ İpekle karışık, pamuk ipliğe ile dokunmuş, sarı ve kırmızı çubuklu bir kumaş.
ÇİZME Ayağı bacak ile beraber örten, koncu baldıra hatta diz kapağına kadar çıkan uzun konçlu bir ayakkabıdır.
ÇORAP Yünden, filikten, iplikten, sade, siyah, beyaz, kendinden nakışlı ve her türlü renklerden boyanmış iplerle karışık, nakışlı örülür. Giyim kuşamı tamamlar.İplikten örülene tire çorap, yünden örülene yün çorap denir.Nakışlarına ve uzunluklarına göre isimlendirilir.
ÇUBUKLU Kumaşta düz çizgi
ÇUHA Çuha erkek esvabı için kullanılan, tüysüz, dümdüz ince ve sık dokunmuş kumaş. Bu kumaştan cepken, camadan, fermane, yelek, çakşır, potur gibi giyecekler yapılmıştır.

D
DALLISERPME Üzerine dal serpme işlenmiş.
DAMALI Üstüne kareler işlenmiş kumaş.
DELME YELEK İşliğin üstüne giyilir.Kapaklı, kapaksız diye iki çeşidi vardır.
DİVAL Altı mukavva ile besleme sırma işleme.
DİZLİK Dize kadar olan kısa don. Dizkapaklarını örter,diz kapağından aşağıya ancak üç dört parmak kadar iner. Baldırlar tamamen açıkta çıplak kalır.
DON Vücudu belden aşağı topuklara kadar örten ve bacaklar için iki parçası bulunan ten üstüne giyilen bir iç çamaşırı "iç donu" ayrıca "turman" da denir. Erkek ve kadın donlarının kesimi ayrı ayrı olur.
DÖRT PEŞLİ Basit bir entarinin gözde kısmı, ön ve arka iki parça olarak kesilir.Yanlardan birer dikişle eklenir. Entarinin belden aşağı kısmını bolca yapmak için iki yan dikiş arasına kendi kumaşından üçgen şek­linde birer parça eklenir. "PEŞ" denilen üçgen şeklindeki bu parçalar da kaidesi entari eteği hizasını tutmak ve üçgenin başı yukarı gelmek üzere eklenir. Entarinin belden aşağı kısmına daha zengin bir genişlikle dökülüş sağlamak için de biri öne biri arkaya aynı şekilde iki peş daha ilave edilir
DUVAK Gelinin başına takılıp yüzünü örten tülden ve telli süslü örtü. Bazı bölgelerde hala kırmızı tülden duvaklar tercih edilir.
DÜLBENT- TÜLBENT Çok ince beyaz bir bezdir. Sık ve seyrek dokunuşuna, keten ve pamuk ipliğinden oluşuna göre çeşitleri vardır

E
EDİK Her tarafı yumuşak ve renkli sahtiyandan yapıl­mış yarım konçlu lapçin.
ELİF ŞALVAR Üst kısmı pantolondan genişce, asıl şalvardan dar olup, ağ kısmı da tamamen derlenmiş toplanmıştır.
ENEKÇEK Uçları kopçalı, üzerinde altın dizilmiş iki parmak eninde 25-30 santim uzunlukta olup, bir ucu sağ kulak üstünden festeki kıskıya takılıp, öbür ucu çene altından geçirilerek sol kulak üstünden yine kıskıya iliştirilen süse denir.
ENTARİ- ANTERİ Basma, patiska ve bu kumaşlardan yapılan uzun, düz, süssüz bir kadın esvabıdır. Eskiden erkekler tarafından da giyilmiştir. Erkekler sokak entarisi­ni hiçbir zaman dış donu üstüne giymemişlerdir. İç donu üstüne şalvar ve onun üstüne giyilmiştir.
ETEKLİK Belden aşağı giyilen bir kadın esvabıdır. Belden üstüne giyilen bir buluz ile tamamlanır.

F
FERMENE
Kaytanla işlenerek süslenmiş yeleklere denir. Çuha ve abadan yapılır kolsuz olur. Vücuda tam yapışır. Önden çapraz kavuşur. Kadın cepkenidir.
FES, KADIN FESİ Kırmızı ve kalın çuhadan yapılmıştır, silindir şeklinde bir başlık. Fes genellikle eğri giyilir. Kaş üstüne kadar eğik olur. Bazen ön tarafa doğru düz olarak giyilir.
FES PÜSKÜLÜ Bir ucu fese bağlı, bir ucu serbest iplik demeti şeklinde süs.
FİSTAN- FİSTON Entari. Aynalı, fırçalı, şemsiyeli, karpuz kollu, dört peşli, yakadan büzmeli diye çeşitleri vardır.

F
GELİNLİK Bir kadının ömrü boyunca giydiği en pahalı, en süslü entarinin adıdır. Düğünde giyilir. Sonra hatıra olarak saklanır.
GELİN PAPUCU
Kadın ayakkabılarının en süslüsüdür. Altın ve gü­müş sırma ile işlenir. İşlemeler arasına incilerde katılır. Gelin papucu düğün günü kocasının evine giderken giyilir ve sonra hatıra olarak saklanır.
GELİN TELİ Gelin tuvaletinde duvağı süsler. 1-2 milim eninde gayet ince ve uzun gümüş tellerdir. Duvakla beraber, pırıl pırıl, at kuyruğu halinde baştan diz kapaklarının altına kadar sarkar.
GEYSU
Kadın-kız saç şeklidir. Taranıp bir at kuyruğu gibi tel tel salınır. Ekseriya örülerek başın iki yanından iki kolan halinde bırakılır.
GEZİ İpek ve ipekle karışık hareli bir kumaş. Bir arşın eninde dokunduğu için gezi adı verilmiştir. Her rengi vardır. Açık renkleri daha çok sevilmektedir
GERDAN ALTINI
Muhtelif altın ipek kaytan veya şeride biraz aralıklı bir vaziyette dizilerek boyna takılır. Altınların büyükleri ortalara küçükleri kenarlara gelir. Hepsinin Mahmudiye'den olanları da vardır.
GÖBEK ALTINI Gerdan altını gibi ipek kaytana dizilir. Sekiz dizi halinde göbek üzerini kaplamak şartıyla takılır.
GÖMLEK İnce, yumuşak bezlerden yapılır. Gömleklik bezler düz beyaz, veya beyaz üzerine kırmızı, sarı, mavi renklerde ince çubuklu olarak dokunur. Tenin üstüne giyilir
GÜRZE İpekten düz kumaştır. Her rengi bulunur.
GÜMÜŞSAVATLI

KEMER

 Gümüş üstüne işlenmiş, karanakışlı kemer.

H
HAMAYLI Omuzlardan çapraz olarak bele inen bağ, nişan. Aynı surette asılan muskalara, uğur tılsımlarınada hamail denir.
HANÇER Ucu sivri, iki tarafıda keskin kamaya benzer bıçak. Beldeki kuşaklara sokularak. Taşınır.
HARMANİ- HARMANİYE Kolsuz, bazan kukulatalı üst giysi, pelerin.
HARÇ
Kenarlara dikilen süs.
HIRKA Kolları az genişce, boyun kısmı yakasız, önden yukarıdan aşağıya bir sıra düğme ile kapanır. İki yanına ekseriye bir cep de açılır. Pamukludan yapılır. Hırkanın bir yüz kumaşı birde astar kumaşı vardır. Yüzü ile astar arasına istenilen incelikte bir tabaka pamuk konur.
HOLTA
Holta bir nevi şalvardır. Üç veya iki etek entarini altına giyilir. Paçaları büzmeli olup beli uçkurla bağlanır. Dizden bağlanarak aşağıda bol bir dökümlü1ük hasıl olur. Yanları sırma ile işlenmiştir.
HOTOZ Kadınların kendi saçlarından yada yemeni ile yaptıkları baş süsü.

I-İ
İÇLİK- İŞLİK Kışın esvap altına giyilen pamuklu yelek. "zıbın"da denir.
İNCİLİ KÜPE Kıymetli sedefi inci ve benzerlerinden yapılmış küpe.
İPEK HARÇ Şerit örer gibi sanrı denilen bir aletle örülüp elbiselerin kenarına dikilir
İSTUFE Sırmalı veya kılaptanlı bir cins kumaşın adı.

K
KADİFE İpek, pamuk veya yünden, yüzü tüylü yumuşak kumaş. Kadifenin çeşidinden kavuk, takke, cepken, camedan, hırka, entari, şalvar, ayakkabılığı yapılmıştır. En güzel kadife Bursa Kadifesi'dir.
KAFES Çapraz çubuklarla yapılmış kumaş ve dokuma motifi.
KAFTAN En üste giyilen astarsız esvab veya entari.
KALÇIN
Koncu diz kapağına kadar çıkan kışlık kalın çorapo Papuçla veya çizme altına giyilir. O kadar sıkı örülür ki, tabanı üzerine konulduğunda dim dikdurur.Papuç ile giyildiği zaman baldırdan düşmez. Abadan kesilerek dikilen kalçınlar da vardır.
KALOŞ Potin üstüne giyilen yalnız sokaklık ayakkabı. Kaloş ne kadar hafif olursa o kadar makbüldür
KATUR Kırmızı kara nalçalı, tahta topuklu, tabanı demir çivili, kabaralı kunduranın adı."Katır Yemeni" de denilir.
KEÇE Yün yada kıldan ıslatılarak dövülmek suretiyle yapılan kalın, kaba kumaş. En iyisinden külah yapılır.
KEÇİK İpek kıvraktan yapılır. Tepe altını üstünden uçları çene altına bağlanır.Yaşlılar adi yazmadan yapıp fes üstüne bağlarlar.
KEMER
Bir şerit şeklinde yapılan ve giyilen elbiseyi belden sıkıp tutmak için veya sadece süs olarak kullanılan ve bele yalnız bir defa dolanarak önden bir toka ile tutturulan şey.Kemerler giyilen elbisenin kumaşından yapıldığı gibi, gümüş ve altından da yapılmış ve kullanılmıştır.
KENEFİ Çorum bezi olarak da tanınır. Ev bezi de derler. Don, gömlek, peşkir yapılır. Melez, idare, bal kaymak, serçe kanadı, kaşık sapı, üç oturum, bürümcük denen çeşitleri vardır
KEFİYE
Alın üzerinden kendine mahsus bir bağcık kordon ile sımsıkı sarılıp tutturulur.Alın açık kalır.Örtünün geri kalan kısmı omuzlara ve sırta dökülür.Başa sarılan ipekten püsküllü İnce bir örtüdür.
KETEN Telleri dokumacılık bakımından çok önemli bir bitki.
KAPÇİN
İnce deriden yapılmış olup çizme gibidir.Yanlarında ilik terleri vardır. Altına yemeni ya da cim cime giyilir.
KINA Bu adı taşıyan bir ağacın yapraklarının tozundan yapılmış karamtırak kırmızı boya. Eski Türk süslenmesinde çok önemli bir yer almıştır. Düğünler­de ve bayramlarda kızların, kadınların avuçları, el ve ayak parmakları kına ile boyanır.Bir macun haline getirilen kına boyası akşam yemeğinden sonra avuca konulur.Parmaklar yumruk yapılarak bezle sabaha kadar bağlanır.Sabah yıkanır.Uzun müddet kalacak kırmızı renk alır. Erkekler yalnız sağ ellerine nazar değmesin diye kına yakarlar.
KISKI
Çeki üstüne bağlanan mor yazma. Alın altınının da üstüne bağlanır.
KIVRAK Al renkte bir kanaviçedir. Üzeri ufacık madeni pullarla işlenir. Duvak günü gelinin tepe altınının üstünden başa örtülür.
KUNDURA Konçsuz iki parmak topuklu, ökçe altı demir nalçalı, taban altı kabaralı (demir çivili),ağır ve kaba ayakkabı.
KUTNU Pamuk, daha çok ipekle karışık bir çeşit dokuma.
KUŞAK
Beli sıkı tutmak için sarılan uzun ve dar kumaş. Kuşak kadın ve erkek giyiminde çok önemli bir yer tutmuştur. Bağlanış ve kumaşın cinsine göre o insanın ailesini ve zenginliğini İfade eder.
KÜLAH Külah dikişsiz tek parça keçeden yapılmıştır. Külahın tepesi sivridir. Hem sade, sarık sarılmadan "dal külah"olarak, hem de sarık sarılarak giyilir.
KÖÇEK Kadın kılığına girip çengi gibi oynayan erkeklere verilen ad.

L
LAHOR ŞAL Lahur' da yapılan bir cins şal.
LAPÇİN
Tabanı meşinden, gaytanla bağlanan kulaklı mest.Mestin uzun konçlusudur.Ağzı kısa bir çizme gibidir.Bir kolonla baldır üstünden bağlanır.Daima kundura ile giyilir.Onun için Lapçin Kundura da denir.
LATA Cübbenin üstüne giyilir. Setre gibi iki santim yakası vardır. Barut renginde olup çuhadan yapılmıştır.
LİBADE
Dikişli pamuklu kısa hırka. Astarı ile yüzü arasındaki pamuğu verev dikişle dikilir. Bu dikişler hırkanın sırt kısmında balık sırtı denilen şekilde kavuşur. Kısa, dik yakalı, eteği bel hizasında olur. Kolları bol, kol yenleri bileğin üç dört parmak üstünde kalır. Kadın cepkenidir. Kadifeden, çuhadan sırma işlemeli ve düzde olur.
LİRA ÇEYREGİ Altın liranın dörtte birine (çeyreğine) denilir. Başlıklara dizilir. Boyuna asılır

M
MAHMUDİYE
İkinci Sultan Mahmut zamanında basılmış ince altın sikke (para), ki bugün süs altını olarak kullanılmaktadır.
MAKRAMA- MAHRAMA Kenarları işlemeli destimal, havlu, peşkir. Halk ağzında mahrama denir."Destimal" bazı kadınların başlarına sardıkları "nakışlı peştamal". Süs olarak kullanılan uzun püskül
MANTİN Canfesten kalın bir cins ipekli kumaş.
MAŞLAH Altı üstü bir, kol yerine yukarıdaki iki ucunda yarıkları olan bir nevi üstlüktür. Bazı yerlerde yeldirme yerine Maşlah giyilir.
MENTEŞE BİLEZİK Açılıp kilitlenen bilezik.
MEST Tabanı ve yüzü yumuşak deriden, incik kemiğinin üstüne kadar çıkan kısa kondu, düğmesiz ve bağsızdır. Ayağa tıpkı çorap gibi hem kadın, hem erkek tarafından giyilir. Sarı veya siyah sahtiyandan yapılır. Uzun boğazlı ya da kısa boğazlı olur.
MERKUP
Mest yada çedik üzerine giyilen sarı meşinden ya­pılmış kunduranın adıdır.
MİNTAN

 İç gömleği üstüne giyilir. Etekleri kalçaları örtecek kadar uzundur. Uzun kollu, düz yakalı, önü entari gibi yırtmaçlı olup, yırmacı 3-4 düğme ile kapanır. Dış gömleği olarak baştan geçirilip giyilir. Kollarının bitimi yırtmaçlı olup, düz bir kol kapağı eklenir. Bu kapak üstünden bir sedef ya da taş düğme ile iliklenir. Mintanın etekleri şalvarın (poturun-pantolonun) içine alınır.
MÜHÜR Bir kimsenin veya kuruluşun adının kazılı bulunduğu imza ve damga yerine kullanılan madeni ya da madde parçası. Nakış olarak kumaş ve dokumalarda da kullanılır.

N
NAZARLIK Nazar değmesin diye üste takılan mavi boncuk v.b.
NAKIŞ Sırma ve ipekle kumaş üzerine işlenen çeşitli işleme türleri.
NALÇA Ayakkabıların altına çakılan demir.

O-Ö
OYA Mendil, yazma çember, başörtüsü gibi kadın eşyasının kenarlarına iğne ile örülen veya örüldükten sonra dikilen bir çeşit dantel.Motifleri çiçekler,meyvacıklar, yapraklar veya sembolik şekiller.
ÖNBEZİ Önlük, iş yaparken üst kirlenmesin diye bele bağlanan örtü.

P
PAPUÇ Yemeni, mest, kundura, terlik gibi türlü adlar verilen çeşitli biçimdeki ayakkabılara verilen genel isim.
PAÇA
Bağlama şalvar altına giyilir. Bir çeşit dondur. Çakşır, mandık, tuman da denir.
PEÇE
Kıldan hususi bir şekilde yarım metre boyunda, otuz santim eninde dokunmuş, üst kenarına sırmalı harç çekilmiş ve peçe bağı denilen ipek kaytan uçlarında peçe şemsesi denilen gümüş yapraklar olan ve yüze gerilen siyah örtü.
PELERİN Omuzlar üzerine atılarak kullanılır.Yakası ve önü harçlarla süslenmiştir. Harmani de denir.
PEŞKİR Yemek yerken kullanılan veya el kurulanan büyük mendil şeklinde pamuk veya keten dokuma bez..
PEŞTAMAL
Bele bağlanan ve vücudun belden aşağı kısmını sarılarak örten bez. İpekten yapılır.
PITRAK
Bir dal veya ağaç üzerindeki çiçek veya yemişin çokluğunu ve sıklığını anlatmak için kullanılan süs motifi.
POTİN
Koncu incik kemikleri üstüne kadar çıkan, bağlı, düğmeli veya yandan lastikli ayakkabı. Fotin de denir.
POTUR
Kıçında kırmıkları çok, bacakları dar; şalvar, çakşır, pantolon gibi erkekler tarafından vücudun belden aşağı kısmına giyilir. Adını kırma ve buruşuk anlamında pot isminden almıştır. Poturun ön tarafı adeta pantolon önü gibidir. Bacak çatalı arasında bir, en çok iki kırma yaparak toplanmıştır. Arka tarafı, şalvar ağı gibi kırmalı, potlu, körüklü olarak sarkıktır. Poturun hususiyeti, diz kapaklarına kadar pantolon bacağı kesimine indikten sonra, bacakların alt kısmında baldıra sımsıkı yapışır olmasıdır.
POSTAL Kaba potinlere denir.
PUŞU-POÇU
Puşu doğrudan çıplak başa sarılır. Bazı yörelerde boyuna bağlanır. Kavuk, külah ve fes etrafına sarık gibi sarıldığı vakidir..
PÜSKÜL 5-8 gamza ipekten baş tarafı hususi bir şekilde renkli ipeklerle bağlanmış yarım uzunlukta tel tel ipekten yapılmıştır. Feslere çeşitli püsküller takılmıştır

S
SABUK Hem mest hem de çizme şeklindeki ayakkabının adıdır. Üstü ve koncu çok yumuşak bulunan deriden yapılır. Baldır üstüne kadar koncu, zıpka denilen poturun dar paçası üstüne çekilir. Bu konçda dar olup, bacak ve baldıra tıpkı dar bir çorap gibi yapışır. Ne kadar hareket edilse düşmez. Sabuk un tabanı çizme tabanı gibi köseleden olup bazen demir çiviler, kabaralar çakılır.
SALTA Bir çeşit kısa cepkenin adıdır.Çuhadan yapılan bir üstlüktür. Cepkenden farkı kollarının tamamen ceket koluna benzemesidir.
SAÇ ALTINI Zencir ya da kaytana takılarak saç örgülerinin uçlarına takılır.
SAÇ BAGI Püskülün üstünden takılır. Uç da denilir. İpek kaytana dizilmiş gümüş per pere ve şemseleri vardır.
SALKIM KÜPE Üzüm gibi görünüşü olan küpe.
SANDAL Arkası açık yazlık ayakkabı.
SARIK
Külah, kavuk, fes, börk gibi başlıkların (serpuşların) etrafına sarılan dülbent veya şala verilen isim.
SARHOŞ YOLU Düz olmayan yollu işlemelere verilen ad.
SAYA Entarinin üstüne giyilen giysi. Bazı yörelerde başörtülerine de saya ismi verilir.
SERPUŞ Başa giyilen şeyler, başlıklar.
SEVAYİ İpekli bir kumaşın adı. Altın veya gümüş telle işlemeli olanlarına telli sevayi denir. Bu kumaştan kadın ve erkek entarileri yapılır.
SIKMA Yukarı kısmı bol, ağı potlu(körüklü), diz kapağından aşağısı dar (baldıra iyice yapışan ve paçası ayağın incik kemiği üstünde düz kesimli ve dıştan az yırtmaçlı, giyilirken ayak geçtikten sonra üç düğme ile iliklenen) bir poturun adıdır.
SİKKE Deve tüyü rengindeki keçe külahın adı. Silindir şeklinde uzunca bir külahtır. Sembolik gerdanlık ve yüzükler de bu adı almıştır. Bazı madeni parçalara da bu ad verilmiştir.
SİLAHLIK
Tabanca, bıçak gibi silahları yerleştirmek için eskiden kullanılan, meşinden yapma, kat kat bele bağlanan enli kemer.
SİM
Gümüş. Kumaş kenarlarına gümüş iplikle işlenen nakışlara bu ad verilir.

Ş
ŞAL
Omuz ve boyun için atkılık, kuşaklık ve sarıklık olarak dokunan yünlü kumaş. Kuşak olarak hem erkek, hem de kadınlar tarafından kullanılmıştır. Şalların iki beyaz ve bir vişne renkli çizgilisi ve çizgileri içerisinde çiçekler yapılmış olanları en çok sevilenidir. Trablus şalIarı Anadolu'da kuşak olarak kullanılmıştır. İpekten dokunanları da vardır.
ŞALVAR Hem erkeklerin, hem de kadınların giydiği bol ağlı geniş üst donu. Üste çekildikten sonra bele uçkurla bağlanır.
ŞAYAK Kabaca dokunmuş dayanıklı bir çeşit yün kumaş.
ŞİTARİ- ÇİTARİ
İpekle karışık, pamuk ipliği ile dokunmuş, sarı ve kırmızı çubuklu bir kumaş.

T
TAÇ Gelinin başına konulan elmaslı başlık ziyneti.
TAKKE Kavuk, külah, fes gibi herhangi bir serpuş altına giyilen ve başın terini emerek serpuşun kirlenmesini önleyen bezden yapılmış veya örgü başkabının adı.
TANDIR BAŞ Başa giyilen gayet büyük geniş tablalı bir kadın fesinin üstüne şal sarılır,çok heybetli bir şekil alan bu serpuşun üstüne işlemeli bir vala atılarak üst tarafından bir kuşakla boğularak bağlanır ve valanın iki ucu, yüzün iki kenarından baştan omuzlara sarkıtılır
TEFTEA Arasında yer yer mahmudiyeler, beşibirlikler sarkan, inci ile yapılmış gerdanlık.
TELLİ BEZ-TELLİ YEMENİ  En çok Bursa'da dokunan, aralarında sırma teller olan ince bir kumaşın adı olup, kadınlar başörtü yaparlar.
TEPE ALTINI
Gelinin başına olacak fesin tepesine ölçülüp bir mukavva yuvarlak şekilde kesilir. Üzerine kumaş parçası kaplanarak onun üzerine de yine yuvarlak şekilde sıra sıra yirmilik altın dizilir. İki üç sıradan sonra ortaya yakın yere de bazıları incide dizerler. En ortada kalan ufak bir boşluğa da "telkari tılsım" denilen beşibirlik büyüklüğünde ve üzerinde yazılı gümüş veya sarı dikilir. Bu mukavva fesin üstüne hususi bir şekilde dikilir. Buna tepelik de denir.
TEPELİK
Tepelik yalnızca kadın feslerinde kullanılır. Bir serpuş gibi saç üzerine de oturtularak kullanılmıştır. Fes üzerine konulanlar, altından, gümüşten, yaldızlı bakırdan fes tablasını örtecek şekilde yapılmış daire şeklinde, oymalı, nakışlı madeni bir levha olup fırdolayı kenarı ziynet altınları veya inciler, inci püskülcükler asılarak süslenir. Doğrudan saç üzerine konulan tepelikler de yine altın, gümüş veya altın yaldızlı bakırdan hamam tası gibi yayvan bir tas halinde yapılır.
TERELİK Ev içinde giyilen hafif bir ayakkabıdır. Tabanı köseleden, üstleri (sahtiyan) deri, keçe, çuha, kadife, sırma işlemeli, inci işlemeli, arkası ve yanları tamamen açık ayağın yalnız ön kısmını örter. Yanları ve arkası kapalı çok çeşidi vardır. En süslüleri gelin ve damat terlikleridir
TERLİK
Külah, kavuk altına giyilen ve sarpuşun ter ile kirlenmesini önleyen bir takkenin adı.
TİTREK Kadınların baş süslemesinde kullanılmış bir ziynet iğnesinin adı. Yemenilere ve hotozlara iliştirilir. Titrekler gelin başı süslemesine de kullanılır.
TUMAN Bağlama şalvar altına giyilen bir çeşit dondur.
TOMAN
Tumanda denir, bol ağlı, ağı körüklü ve kısa paçalı erkek iç donunun adı.
TOPUK MESTİ Koncu aşık kemiğini iki parmak kadar geçen, üstüne papuç ya da yemeni giyilen bir kadın mestin adı.
TOMAKA
Evli kadınlar tarafından bağlanan ketenden sonra gümüş ve diğer madenlerden süs olarak yapılan şey.
TOZLUK
Bacakların kirlenmemesi için baldıra geçirilen kumaş parçasına tozluk denir. Çuhadan ve kadifeden yapılır. Üstü ekseriye sırma ile işlenir.
TRABZON BEZİ
İç gömlek ve iç donlarının yapıldığı çamaşırlık bir bezin adı. Türk bez dokumacılığının en eski şöhretlerindendir. Trabzon'da dokunduğu için bu adı almıştır.
TÜLBENT Çifte kenarlı, altınbaş, enli kenarlısı olan ve çok geniş yerlerde kullanılan makbul bir bezdir.

U-Ü
UÇKUR
İç donu, çakşır, şalvar, sıkma, potur, zıpka vücudun belden aşağı alt kısmına geçirilip giyilen her şey, belden uçkur denilen ince kuşakla bağlanarak tutturulur.Bunun içinde hepsi nin üst kenarına uçkurun içinden geçeceği "uçkurlu" denilen bir yer yapılır. Bir boru şeklinde olan uçkurluk, iç donunda donun kendi bezinden olur. Samsun'da donun kendi bezinden ancak farklı renklerde de olabilmektedir.Uçkurluğun ön kısmında uçkurun gerilmesi için bir çatlak, ağız bulunur.Uçkurlar hem örme hem de kumaştan yapılır.
ÜÇETEK Üçetek entarinin belden aşağı kısmının üç ayrı yaprak,dilim halinde yapılmasından dolayı bu ismi almıştır.Şalvar üstüne giyilir. Ön ve yanlarda bulunan yapraklar kaldırılarak bellerdeki kuşak ve kemerin altına sokularak güzel bir görünüş sağlanır. Bunlarında birçok çeşidi vardır. Verevli gibi.
ÜSTLÜK Elbise, esvab üstüne giyilen palto, kaput, pelerin, kepenek, cübbe gibi giyim eşyasına verilmiş umumi bir isim

V
VALA İpekli baş örtüsünün adı. Kırmızı valalar gelinlere duvak olarak kullanılır.
VARAK Yaprak veya altın gümüş gibi madenIeri döverek meydana getirilen incecik yaprak.
VEREV Bir köşeden karşı köşeye doğru (kesilmiş-katlan­mış) olan.

Y
YABANLIK Misafirliğe gidilirken, misafir kabul ederken giyilen yeni, yenice, temiz ve süslü esvablar, üstlükler ve ayakkabılara denir. "Yabanlık şalvar", yabanlık hırka", "yabanlık terlik" gibi.
YANAR DÖNER Bakıldığı noktaya göre değişen renklerde görülecek süretde muhtelif renkli ipeklerle dokunmuş kumaşların adı.
YELDİRME Başa bir örtü geçirilerek ve hemen sırta giyilebilen onunla sokağa çıkılabilen bir üstlük.
YELEK
İşliğin üstüne giyilir. Eteği bele kadar kısa olup aynı zamanda mintan üstüne ceket ve salta cepken altına giyilir.Eskiden kadınlarda ipekli kumaşlardan ve işlemeler ile süslü dış yelekleri giymişlerdir.
YEMENİ
Kısa kenarlı, kırmızı ve diğer renklerde (sarı - siyah) sahtiyandan yapılan kaba papucun adı.
YEMENİ Üzerine el kalıplarıyla çiçek şekilli süsü motifleri basılmış büyükçe ve değirmi halde "Dülbent" bezin adı olup kadınlar tarafından başa bağlanır. Fırdolayı etrafı da oya dikilerek süslenir. Basma suretiyle süslenmiş olanlarına "Yazma Yemeni" denir.
YÜZÜK
Parmağa takılan üstünde kıymetli taş bulunan altın veya gümüş halka. Kadını gerdanlık, küpe ve bilezik gibi mücevher süslerinden biridir.

Z
ZERKES-LİBAS Kumaşı ne olursa olsun altın sırma ile işlenmiş üstlük esvablara denir.
ZERRİN KEMER Altın tel ile yapılmış veya altın paftalı kemerlere denir.
ZIPKA Bir iç donu üstüne giyilir. İç donu gibi bele bir uçkurla bağlanır. Kalçadan ayak bileğine kadar bacağa sımsıkı yapışır, fakat ağı körüklüdür. Yüze yakın kırma ile yapılan körüklü ağ, zıbka giymiş kimsenin bacaklarına serbestlik verir.
ZIBIN Kışın esvab altına giyilen kolsuz pamuklu yeleğin adıdır. Bu yeleğe içlik veya işlik de denir.