Burdur Halk Oyunları Anadolu’nun hemen her yerinde gördüğümüz gibi Burdur’da da oyunlar başta düğünler olmak üzere, nişan, sünnet, yayla şenlikleri vb. gibi vesilelerle oynanmaktadır. Burdur, kadın erkek ilişkileri açısından kaç göçün yaşandığı bir bölge olmamakla birlikte, oyun zamanlarında kadın ve erkeğin birlikte olmadığı görülür. Kadınlar da erkekler gibi zeybek ve Teke Yöresi oyunlarını oynamaktadırlar.Ancak erkekler arasında yerine göre zeybek, Teke Yöresi oyunları ağırlık kazanırken kadınlar daha çok düz oyun oynamaktadırlar. Burdur ili halk oyunlarının karakteristiğini zeybekler ve Teke Yöresi oyunları oluşturmakta ancak gene de ilçeler arası küçük farklılıklar bulunmaktadır.

Oyunlara eşlik eden müzik aletleri şunlardır:

Davul, zurna, sipsi, saz, ud, cümbüş, keman, darbuka, dümbek, tek, kaşık, boğaz, kabak kemane, zil, ruzba, çifte, klarnet, gırnata, gayda, kemence, bağlama, cura, cura bağlama. Köylerin tümünde davul-zurna, bir bölümünde bozuk, bağlama, Tefenni, Yeşilova, Çavdır, Dirmil ve Kozağaç'ta da üç telli cura çalınır.

Sipsi: Yöreye özgü ilkel bir tek nefesli sazdır. Kelime anlamı "küçük" tür. Kurşun kalem boyunda tek ya da yan yana bağlanarak çiftlisi de çalınır. Çiftli de sipsinin biri dem tutar. Öbürü hava çalar. Dirmil'in, Bucak'ın bazı köyleri ile Çamköy ve Gölhisar çevresi köylerinin sazıdır. Özellikle gurbet ve Teke oyun havaları sipsi ile çalınır.

Kabak Saz ve Kabak Kemane: Yörenin ilkel sazlarındandır. Ayrıca çoban kavalı ve kartal kanadı kemiğinden yapılma çoban düdükleri, sipsi gibi Teke havalarının sazlarıdır.

Yöre oyunlarında zıplamalar, ayak figürleri ve kol döndürmeleri ön plandadır. Tahtalıkta Galbır Var, Kezban Yenge, Erik Dalı, İğnem Düştü Yakamdan, Şişedeki Gül Yağı gibi kadın oyunları yörede sıklıkla oynanmaktadır. Oyunlar türkü eşliğinde oynanır. Erkekler tarafından oynanan oyunlar; Teke zortlatması, Serenler Zeybeği, limonum sulandı, Yayla Yolları, İlimon Yar, Dirmilcikten Gider Yaylanın Yolu, Devesi Gatar Gatar, Hadi Gari Sen de Gel, Menevşesi Tutam Tutam, Ovalar, Kuyu Dibi Taşlı olur, Samas Dağı. Şu Dirmil'in Çalgısı, Sarı Zeybek, Haymanalı, Cemilem, Gökte Yıldız, Evlerinin Önü, Kaba Ardıç oyunları ise yörede hem kadınlar hem de erkekler tarafından oynanmaktadır.

TEK OYUN ÖRNEKLERİ Isparta-Burdur Bölgesi'nde kadın Tek Oyunlarına çeşitli adlar verilmektedir. Ufak oyun, Zenne oyunu, Kırık oyun gibi. Kız Havası, Ufak Hava, Kız Oynatma Havası, Kıvrak oyunları da hep tek kadın oyunlarıdır. Dımıdan: Burdur yöresinde tek oyunlarda kadınların leğen döğmesi (İleğen denmektedir, Def olsa dahi) vazgeçilmez bir gelenektir. Tefenni bölgesinde leğen havalarına “dımıdan” havası denmektedir. Aynı zamanda Teke havalarına da dendiği söylenir. Genellikle leğen döğerek oynanan kadın havalarına Dımıdan dendiği kabul edilir. Çünkü burada saz yoktur. Kadınlar kendileri melodiler söylerler.

 

 

KADIN GİYSİLERİ

BAŞA GİYİLENLER

Fes: Başa giyilen fesin ön kısmı 'penes'denilen küçük altınlarla  sırmalı şekilde süslüdür Alınlık tabir edilen küçük altınlar fesin ön  kısmında yanyana dizili şekilde takılıdır Fes genelde bordo renklidir

Oyalı Yazma:(Kakmalı dastar) Fesin üstüne özel olarak bağlanır Etrafı çeşitli oya motifleri, boncuk ve pul gibi süs eşyaları ile süslenir

SIRTA GİYİLENLER

İç Gömlek:(Zıbın Gömlek) Yakasız düz bir kumaştan veya sade desenli basmadan yapılır Alt kısmı şalvarın içinde kalır

Sıkma:İç gömleğin altına giyilir

İç Don:Bol basmadan veya satenden yapılır Topdon da denilmektedir

Üç Etek: (Ferace ' Sefahi) Bu giyisinin belden aşağısı üç dilim  halindedir Dilimlerin kenarı özel olarak tığ ' dantel veya sim işiyle  işlenmiştir İpek kadife ve desenli kumaştan yapılır Dona uygun bir  renkte üç etek giyilir Yaka çerçevesinde bol işlemeler vardır Üç eteğin  ön uçları arkadan toplanır Üç etek yerine, belden büzgülü bol uzun etek  de giyilir

Zıbın
:(Sıkma) Gömleğin üzerine giyilir Buluzun göğüs altında  lastik vardır Bazı yerlerde sıkma yerine bartlak (yakalık) giyilir Boyun  ve göğüs altına bağlanan bir tür önlüktür.

Bağırdak: Sıkmanın üstüne özel desenli ve işlemeli olarak göğüsleri kapatacak şekilde giyilir

Acem Şalı: (Şal Kuşak) Üç eteğin altına ve sıkmanın üstüne bağlanır Kadınların kuşakları daha küçük boy ve seyrek şekilde bağlanır

Kepe: Kadifeden olup, Türk ' Osmanlı motifleriyle süslüdür Hakim  olan renk, koyu bordo, mavi ve siyahtır Süsler, gümüş sim sırma ile  işlenir
Şalvar Bol Don) Üç etek yada kadifeye uygun ipek kumaştan veya satenden  yapılır Sarı, pembe, mor ve yeşil renkler hakimdir Paça kısmı sıkmalı  olarak bağlanır

Önecek
:((Peştemel) Şal kuşak ve direm kuşağı altında, dizlerin altına gelecek şekilde belden özel olarak bağlanır.

AYAĞA GİYİLENLER

Çorap: Beyaz yünden yapılır Üzeri renkli iple yapılan desenlerle süslüdür

Çarık: Manda veya öküz derisinden şaplanarak yapılır Bağları bilekten özel bir şekilde bağlanır.
Aksesuar olarak; ponponlu kemer ve gümüş kemer takılır

ERKEK GİYSİLERİ

BAŞA GİYİLENLER

Fes: Keçeden yapılmıştır, Başa giyilir Bordo renklidir

Poşu: İplikten yapılmış olup, çeşitki desen ve renklerdedir Fesin üzerine bağlanır

SIRTA GİYİLENLER

İç Gömlek: İç, beyaz Denizli bezinden, hakim yakalı, önden açık  gömlek giyilir Boğazı üç düğmeli, yakasız, düz beyaz veya çizgili  kumaştan yapılmıştır
Kepe: (Cepken) Sim işlemeli, Osmanlı motifleriyle süslüdür Bu işlemeler  mor, siyah veya lacivert kadifenin üzerinedir Özel yapılmış şekli vardır

Şal Kuşak: Özel şal kuşak desenlerinden yapılır Yün ipekten  dokunur 1m2 büyüklüğündedir İki kenarı saçaklıdır Çeyrek olarak düşülür  Bir köşesinden özel büzülmüş veya yapılmış siyah ip bağlanır Bu çeyrek  olarak katlandıktan sonra, püsküllerin bir kısmı önden ve sol taraftan  sarkıtılır Bele dolanır 25 ' 30 cm genişliğindedir

Yörük Kolanı: Özel olarak elle dokunur Şal kuşağın üzerine sarılır

Çahşır
:(Menevrek) Karakoyun yününden özel olarak dokunur Ağ kısmı  geniştir Uçkurluğu vardır Özel bir maharetle kesilip dikilir Keçi  kılından da dokunanı vardır.

AYAĞA GİYİLENLER

Çorap: Tek şişle örülmüş, beyaz yünden yapılır Dize kadar uzanır ve iple bağlanır Bayanların giydiklerinin aksine sadedir


Çarık: Manda ve öküz derisinden şaplanmış olarak yapılır Kenarları kıl iple özel olarak bağlanır Bu ipler ayak bileklerine bağlanır.

Taş Kundura: Ökçeli, altı kabaralıdır.

Aksesuar olarak, bele deriden yapılmış palaska, saat kösteği, tabaka ve kama.

Halk oyunlarında kullanılan kıyafet zenginliği yörenin de zenginliğini ortaya koymaktadır.

Kadın kıyafeti; “fes”, “oyalı yazma”, “çevre”, “alınlık”, “çenelik”, “tepelik”, “madeni alınlık”, “ciya (ibecik gelin başı)”, “gönyek”, “üçetek”, “cepken”, “yelek”, “bağırdak”, “yakalık”, “şalvar”, iç don”, “arkalaç”, “önecek”, “şal kuşak”, “kolon kuşak”, “dolama kuşak”, “madeni kemer ve tokaları”, “madeni kolye” ve “bilezik”, “yün çorap”, “çarık”, “yemeni” ve “kundura” dan oluşmaktadır.

Erkek kıyafeti ise; “fes”, “poşu”, “göynek”, “mintan”, “damat göyneği”, “cepken (kepe)”, “yelek”, “şal kuşak”, “kolon kuşak”, “çağşır”, “damat çağşır”, “yün çorap”, “yemeni”, “çarık” ve aksesuarlarından oluşmaktadır.

YARARLANILAN KAYNAKLAR

Ahmet Şenol MEB Türk Halk Oyunları Giysileri -1999 Ankara

 

Yörelerimiz

Edirne Yöresi Dinar Yöresi Bolu Yöresi Silifke Yöresi Karadeniz Yöresi Adıyaman Yöresi Gaziantep Yöresi Kars Yöresi Bingöl Yöresi Bitlis Yöresi
 

"Ulusal Oyunlarımızı Öğrenmek Bir Şeref,Öğretmek İse Kutsallık Kazandırmaktır." Mustafa Kemal Atatürk

Halk oyunları bir bakış, duruş, gülüş, ağır ama anlamlı bir kımıldanma, mutlulukla hareketli bir sıçrama; coşkuyla sesleniş, derin bir hüzünle susuştur.Anadolu insanı oyun oynamaya başlayınca kendinden geçer, bedenini duygularının seline bırakır ve iç huzura yönelir. Anadolu insanı, davulun sesini, yüreğinin çarpıntısında duyar, zurnanın nağmesini gönlünün sesiyle birleştirir, coşar, eğlenir, eğlendirir.Harman yerinde berekete şükür duasıdır.Halk oyunları, köy meclislerinde zaman seline yoldaştır.Düğünlerde gelinin ağıtı, güveyinin heyecanıdır. Bir başkadır halk oyunlarımız..